مركز پژوهشهای مجلس بررسی كرد؛ رتبه 73 ایران در شاخص های تولید و صادرات با فناوری متوسط و پیشرفته به گزارش کوتاه کننده لینک، رتبه ۷۳ ایران در شاخصهای تولید و صادرات با فناوری های متوسط و پیشرفته در دنیا اهتمام جدی سیاستگذاران به منظور تنوع بخشی به تولیدات کشور و ارتقای صادرات فناوری های پیشرفته را می طلبد. به گزارش کوتاه کننده لینک به نقل از مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، گروه تکنولوژی های جدید مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی به بررسی جایگاه ایران در شاخص های تولید و صادرات با فناوریهای متوسط و پیشرفته برپایه داده های یونیدو در بازه زمانی (۱۳۶۹-۱۳۹۹) پرداخته است و روند توسعه فناوری تولید و صادرات محصولات کشور طی ۳۰ سال بررسی شده است. ارزیابی محتوایی وضعیت ایران در شاخصهای تولید مورد بررسی نشان داده است که ساختار تولید ایران به لحاظ ارتقای فناوری یا به عبارتی سهم ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته ایران از ارزش افزوده تولیدات صنعتی در دوره (۱۹۹۰-۲۰۰۰ میلادی) از حدود ۲۸ درصد در سال ۱۳۶۹ به حدود ۴۱ درصد در سال ۱۳۷۹ افزایش پیدا کرد. سپس، در دوره بعدی (۲۰۰۰-۲۰۱۰ میلادی) از حدود ۴۱ درصد در سال ۱۳۷۹ به حدود ۴۵ درصد در سال ۱۳۸۹ افزایش پیدا کرده اما دوره (۲۰۱۰-۲۰۲۰ میلادی) تا سال ۱۳۹۹ این شاخص در همان حدود ۴۵ درصد باقی مانده است. بر این اساس میتوان گفت ساختار تولید ایران در دوره ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۹ از منظر فناوری ارتقای قابل قبولی یافته است اما برپایه این شاخص، در دوره ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۹ بهبود قابل توجهی در فناوری تولید مشاهده نمی گردد. در حالیکه در سال (۲۰۲۰ میلادی) ۱۳۹۹ ایران در زمینه شاخص سهم ارزش افزوده تولیدات صنعتی با فناوری متوسط و پیشرفته از کل ارزش افزوده صنعتی (MHVAsh) در رتبه ۲۴ از میان ۱۵۴ کشور قرار دارد و از کشورهایی مانند ترکیه (رتبه ۴۳) و هندوستان (رتبه ۲۵) در جایگاه بهتری قرار دارد اما این امر ناشی از پایین بودن مخرج کسر (ارزش افزوده تولیدات صنعتی) ایران نسبت به کشورهای ترکیه و هندوستان است چونکه ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته هر دو کشور مذکور از ایران به صورت مطلق بیشتر است. همچنین، ایران از نظر شاخص شدت صنعتی شدن (INDint) هم در رتبه ۳۵ از میان ۱۵۴ کشور قرار دارد و کشورهایی مانند ترکیه (رتبه ۳۴) و هندوستان (رتبه ۲۲)، قطر (رتبه ۲۱) و اندونزی (رتبه ۲۵) در جایگاهی بهتر و کشورهایی مانند عمان (رتبه ۳۶)، عربستان سعودی (رتبه ۴۵)، مصر (رتبه ۶۱) و ازبکستان (رتبه ۶۶) در جایگاه پایین تر قرار دارند. بعلاوه، ایران از نظر شاخص ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه MHVApc هم در رتبه ۵۹ از میان ۱۵۴ کشور قرار دارد و کشورهایی مانند ترکیه (رتبه ۴۳، کویت (رتبه ۴۸)، قطر (رتبه ۲۱) و عمان (رتبه ۴۱) در جایگاهی بهتر و کشورهایی مانند اندونزی (رتبه ۶۲)، هندوستان (رتبه ۷۸)، ازبکستان (رتبه ۸۵) و آذربایجان (رتبه ۱۰۰) در جایگاه پایین تر قرار دارند. ارزیابی محتوایی وضعیت ایران در شاخصهای صادرات مورد بررسی نشان داده است که در سال ۱۳۹۹ بیشتر از ۵۴ درصد از کل صادرات صنعتی ایران را محصولات منبع محور (شامل صادرات نفت و گاز نمی شود) می سازند و تنها حدود ۰.۵ درصد از صادرات صنعتی ایران را صادرات محصولات با فناوری پیشرفته می سازند. همینطور حدود ۳۲.۵ درصد از صادرات صنعتی ایران متعلق به محصولات با فناوری متوسط است. بر این اساس میتوان گفت حدود ۳۳ درصد از صادرات صنعتی ایران را صادرات محصولات با فناوری متوسط و پیشرفته می سازند و مابقی صادرات صنعتی ایران (حدود ۱۳درصد) هم در ارتباط با صادرات محصولات با فناوری پایین است. بر این اساس میتوان گفت مهم ترین ایراد در ساختار صادرات صنعتی ایران، وابستگی کشور به صادرات محصولات مواد خام و نیمه خام است. ایران در سال (۲۰۲۰) ۱۳۹۹ در زمینه شاخص سهم صادرات تولیدات صنعتی با فناوری متوسط و پیشرفته از کل صادرات صنعتی (MHXsh) در رتبه هفتاد و سوم از میان ۱۵۴ کشور قرار دارد و کشورهایی مانند ترکیه (رتبه ۵۵)، هندوستان (رتبه ۶۱)، قزاقستان (رتبه ۶۳) و آذربایجان (رتبه ۷۰) در جایگاهی بهتر و کشورهایی مانند اندونزی (رتبه ۷۸)، ازبکستان (رتبه ۸۴)، بحرین (رتبه ۱۰۰) و کویت (رتبه ۱۱۳) در جایگاه پایین تر قرار دارند. همچنین، آمارها نشان داده است ایران در سال (۲۰۲۰) ۱۳۹۹ در شاخص کیفیت صادرات صنعتی (MXQual) در رتبه نود و دوم از میان ۱۵۴ کشور قرار دارد و کشورهایی مانند ترکیه (۴۲)، هندوستان (۴۷)، قطر (۷۴) و پاکستان (۸۵) در جایگاهی بهتر و کشورهایی مانند روسیه (۹۳)، عمان (۱۱۰) و آذربایجان (۱۳۴) در جایگاه پایین تر قرار دارند. بعلاوه، ایران از نظر شاخص صادرات محصولات با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه (MHX pc) هم در رتبه هفتاد و هفتم از میان ۱۵۴ کشور قرار دارد و کشورهایی مانند کویت (۶۴)، ترکیه (۵۱) و عمان (۵۳) در جایگاهی بهتر و کشورهایی مانند اندونزی (۸۰)، هندوستان (۹۵)، آذربایجان (۱۰۵) و ازبکستان (۱۱۰) در جایگاه پایین تر قرار دارند. مهم ترین زیرشاخص های بخش تعمیق و ارتقای فناوری در شاخص عملکرد رقابت پذیری صنعتی طی دوره ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۰ در این گزارش بررسی شده و دو شاخص جدید ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه و صادرات محصولات با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه برای ایران و سایر کشورهای جهان محاسبه شد که برپایه شاخص ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه میتوان اظهار داشت که از سال ۱۳۹۱ رشد ارزش افزوده سرانه تولیدات با فناوری پیشرفته متوقف شده است. به طورکلی جایگاه ایران از نظر شاخصهای تعمیق و ارتقای فناوری بعنوان جزئی از شاخص عملکرد رقابت پذیری صنعتی (CIP) مناسب به نظر نمی رسد و اهتمام جدی سیاستگذاران به منظور تنوع بخشی به تولیدات کشور و ارتقای صادرات فناوری های پیشرفته برای نقش آفرینی جدی این دسته از تولیدات و صادرات غیرنفتی در اقتصاد کشور ضروری می باشد. وضعیت ایران در شاخصهای تولید محصولات صنعتی با فناوری متوسط و پیشرفته ایران ۱. ساختار تولید محصولات صنعتی ایران سهم ارزش افزوده محصولات صنعتی ایران نسبت به تولید ناخالص داخلی از حدود ۹ درصد در سال ۱۳۷۹ به حدود ۱۵ درصد در سال ۱۳۸۹ افزایش پیدا کرده اما در سال ۱۳۹۹ این شاخص به حدود ۱۳ درصد کاسته شده است. از سوی دیگر، سهم ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته ایران به کل ارزش افزوده محصولات صنعتی هم از حدود ۴۱ درصد در سال ۱۳۷۹ به حدود ۴۵ درصد در سال ۱۳۸۹ افزایش پیدا کرده اما در سال ۱۳۹۹ این شاخص در همان حدود ۴۵ درصد باقی مانده است. بر این اساس ساختار تولید ایران در دوره ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۹ از هر دو جهت ارتقای زیادی یافته است اما در دوره ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۹ بهبود قابل ملاحظه ای در ساختار تولید ایران مشاهده نمی گردد. ۲. شاخص سهم ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته از کل ارزش افزوده محصولات صنعتی این شاخص مبین سهم ارزش افزوده صنایع با فناوری متوسط و پیشرفته در کل ارزش افزوده صنعتی یک کشور است که سطح پیچیدگی فناوری تولید در صنعت کشور را نشان داده است. به طورکلی سهم ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته از کل ارزش افزوده تولیدات صنعتی (MHVAsh) طی سال های مذکور صعودی بوده، به طوریکه در سال های مذکور از ۲۸ درصد در سال ۱۳۶۹ به حدود ۴۵ درصد در سال ۱۳۹۹ افزایش پیدا کرده است. همچنین، روند شاخص سهم ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته از کل ارزش افزوده تولیدات صنعتی (MHVAsh) در سال های مذکور از ۴۲ در سال ۱۳۶۹ به حدود ۵۴ در سال ۱۳۹۹ افزایش پیدا کرده است. ۳. شاخص شدت صنعتی شدن ایران روند شاخص شدت صنعتی شدن ایران از سال ۱۳۶۹ الی سال ۱۳۸۸ با شیب ملایمی صعودی بوده، به طوریکه از حدود ۲۷ درصد در سال ۱۳۶۹ به حدود ۵۴ درصد در سال ۱۳۸۸ (بالاترین رقم این شاخص برای ایران در دوره مورد بررسی) رسیده است اما از سال ۱۳۸۹ روند این شاخص نزولی شده، به طوریکه در سال ۱۳۹۹ به حدود رقم ۴۴ میرسد که البته هنوز با معیارهای جهانی فاصله دارد. تا سال ۱۳۸۸ با افزایش سطح فناوری تولید در کشور (براساس شاخص سهم ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته از کل ارزش افزوده تولیدات صنعتی) شاخص صنعتی شدن هم به صورت متناسب افزایش پیدا کرده است، به طوریکه هر دو شاخص در سال ۱۳۸۸ به حداکثر میزان خود می رسند اما از سال ۱۳۸۸ به بعد هر دو شاخص روند نزولی ملایمی دارند. ۴. شاخص ارزش افزوده تولیدات صنعتی با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه ایران ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه (MHVApc) طی سال های ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۰ صعودی بوده که در سال های مذکور از ۶۲ دلار در سال ۱۳۶۹ به حدود ۳۶۹ دلار در سال ۱۳۹۰ افزایش پیدا کرده است، اما از سال ۱۳۹۱ تا سال ۱۳۹۹ در حول خطی ثابت درحال نوسان است و میتوان اظهار داشت که از سال ۱۳۹۱ روند رشد این متغیر متوقف شده است. همچنین، روند شاخص ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه (MHVApc) طی سال های ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۰ افزایش محدودی داشته و به رقم چهار رسیده اما از سال ۱۳۹۱ رو به کاهش بوده و به رقم ۱.۹ رسیده است. شاخص های صادرات محصولات صنعتی با فناوری متوسط و پیشرفته ایران - ساختار صادرات محصولات صنعتی ایران در سال ۱۳۹۹ بیشتر از ۵۴ درصد از صادرات صنعتی ایران را محصولات منبع محور می سازند و تنها حدود ۰.۵ درصد از صادرات صنعتی ایران را صادرات محصولات با فناوری پیشرفته می سازند، اما در حدود ۳۲.۵ درصد از صادرات صنعتی ایران متعلق به محصولات با فناوری متوسط است. حدود ۳۳ درصد از صادرات صنعتی ایران را صادرات محصولات با فناوری متوسط و پیشرفته می سازند. طبیعی است که مابقی صادرات صنعتی ایران (در حدود ۱۳ درصد) هم در ارتباط با صادرات محصولات با فناوری پایین است. بر این اساس شاید بتوان گفت پاشنه آشیل ایران در ساختار صادرات صنعتی، وابستگی آن به صادرات محصولات منبع محور است. سهم صادرات صنعتی ایران نسبت به کل صادرات از حدود ۹ درصد در سال ۱۳۷۹ به حدود ۳۴ درصد در سال ۱۳۸۹ افزایش پیدا کرده و در سال ۱۳۹۹ این شاخص به حدود ۴۰ درصد رسیده است. از سوی دیگر، سهم صادرات تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته ایران از کل صادرات صنعتی هم از حدود ۱۸ درصد در سال ۱۳۷۹ به حدود ۲۴ درصد در سال ۱۳۸۹ افزایش پیدا کرده و در سال ۱۳۹۹ این شاخص به حدود ۳۳ درصد رسیده است. بر این اساس ساختار صادرات ایران در دوره ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۹ از هر دو جهت ارتقای قابل توجهی یافته است اما در دوره ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۹ بهبود کمتری در ساختار صادرات ایران مشاهده می شود. - شاخص سهم صادرات محصولات با فناوری متوسط و پیشرفته از کل صادرات صنعتی شاخص سهم صادرات کالاهای با فناوری متوسط و پیشرفته در صادرات صنعتی (ساخت) مبین محتوای فناوری و پیچیدگی صادرات است. به طورکلی این روند در ایران در سال های مذکور صعودی بوده، به طوریکه از ۱۴ درصد در سال ۱۳۶۹ به حدود ۳۳ درصد در سال ۱۳۹۹ افزایش پیدا کرده است. روند شاخص سهم صادرات محصولات با فناوری متوسط و پیشرفته از کل صادرات صنعتی از ۱۷ در سال ۱۳۶۹ به حدود ۴۰ در سال ۱۳۹۹ افزایش پیدا کرده است. میتوان گفت طی سال های مذکور، سهم صادرات محصولات با فناوری متوسط و پیشرفته ایران رشد یافته است. - شاخص کیفیت صادرات صنعتی ایران متغیر کیفیت صادرات صنعتی از میانگین سهم صادرات تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته از کل صادرات صنعتی و سهم صادرات صنعتی از کل صادرات به دست می آید. روند شاخص کیفیت صادرات صنعتی ایران در سال های مورد بررسی صعودی بوده و از حدود ۱۴ در سال ۱۳۶۹ به حدود ۴۰ در سال ۱۳۹۹ افزایش پیدا کرده است که البته هنوز با معیارهای جهانی فاصله دارد. همچنین، افزایش های قابل توجه در این شاخص در سالهای ۱۳۸۸ و ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴ رخ داده است، به طوریکه بالاترین رقم این شاخص برای ایران در سال ۱۳۹۴ با رقم ۴۲.۸ است که به نظر میرسد این امر ناشی از افزایش نرخ ارز باشد، بخصوص آنکه در همین سالها، شاخص سهم صادرات تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته از کل صادرات صنعتی کاسته شده است و بر این اساس افزایش در شاخص کیفیت صادرات صنعتی ایران بیشتر ناشی از افزایش در سهم صادرات صنعتی از کل صادرات است. - شاخص صادرات محصولات صنعتی با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه ایران این شاخص مبین سرانه صادرات کالاهای با فناوری متوسط و پیشرفته در صادرات صنعتی (ساخت) یا به عبارت دیگر محتوای فناوری و پیچیدگی صادرات هر کشور را در قیاس با ظرفیت بالقوه نیروی انسانی آن نشان داده است. روند صادرات محصولات با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۷ حدود ۵ دلار ثابت بوده اما از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۶ افزایش قابل ملاحظه ای داشته و به حدود ۱۵۸ دلار در سال ۱۳۹۶ رسیده است اما سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹حدود ۱۵۳ دلار ثابت باقی مانده است. همچنین، روند شاخص صادرات محصولات با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه در سال های مورد بررسی افزایش محدودی داشته و به رقم ۰.۷ رسیده است و نشان داده است جایگاه ایران در مقایسه با سایر کشورها در این شاخص بسیار پایین است. مقایسه جایگاه ایران با کشورهای منتخب در شاخصهای تولید و صادرات با فناوری های متوسط و پیشرفته تعیین جایگاه ایران در قیاس با سایر کشورها و تغییرات آن طی سال های ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۹ نیازمند مقایسه روند تغییرات شاخصهای کشورهای مختلف است. * شاخص سهم ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته از کل ارزش افزوده تولیدات صنعتی بررسی این شاخص در کشورهای منتخب (ایران، آذربایجان، پاکستان، کره جنوبی، سنگاپور و ژاپن) نشان داده است سنگاپور در صدر کشورهای منتخب قرار دارد و ایران در سال های مورد بررسی در این شاخص درحال رشد بوده است. * شاخص شدت صنعتی شدن بررسی شاخص شدت صنعتی شدن در کشورهای منتخب (ایران، تایوان، مجارستان، قطر، کره جنوبی و عربستان) نشان داده است تایوان در صدر کشورهای منتخب قرار دارد و ایران در این شاخص در بین کشورهای منتخب رتبه پنجم را دارد و از حدود رتبه ۲۷ در سال ۱۳۶۹ به حدود ۴۴ در سال ۱۳۹۹ صعود کرد. * شاخص ارزش افزوده تولیدات صنعتی با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه در این شاخص کشورهای منتخب (ایران، قطر، استرالیا، دانمارک، ایرلند و سوئیس) بررسی شده اند و ایرلند در صدر کشورهای منتخب قرار دارد و ایران در این شاخص در بین کشورهای منتخب رتبه آخر را دارد. * شاخص سهم صادرات تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته از کل صادرات صنعتی در شاخص سهم صادرات تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته از کل صادرات صنعتی در کشورهای منتخب (ایران، ترکیه، هندوستان، روسیه، چین و آلمان) نشان داده است که آلمان در صدر کشورهای منتخب قرار دارد و ایران در این شاخص تنها نسبت به روسیه در بین کشورهای منتخب از روند بهتری برخوردار بوده است، به طوریکه از حدود ۱۷ در سال ۱۳۶۹ به حدود ۴۰ در سال ۱۳۹۹ رشد کرده است. * شاخص کیفیت صادرات صنعتی در این شاخص و در بین کشورهای منتخب (ایران، چین، مالزی، ترکیه، کویت و عربستان)، کشور چین در صدر کشورهای منتخب قرار دارد و ایران در این شاخص lدر میان کشورهای منتخب رتبه پنجم را دارد و از حدود ۱۴ در سال ۱۳۶۹ به حدود ۴۰ در سال ۱۳۹۹ رسیده است. * شاخص صادرات تولیدات صنعتی با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه رتبه اول در شاخص صادرات تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه طی سال های ۱۳۶۹ الی ۱۳۹۹ برای کشورهای منتخب (ایران، فرانسه، ایرلند، کویت، اسلواکی و هلند) متعلق به ایرلند است و ایران در این شاخص در بین کشورهای منتخب از وضعیت مناسسبی برخوردار نیست، به طوریکه روند نمودار این شاخص برای ایران کمتر از ۱ بوده است. پیشنهادهای مرکز پژوهش های مجلس به صورت خلاصه با عنایت به جایگاه نامناسب ایران در شاخصهای بخش تعمیق و ارتقای فناوری، اهتمام جدی سیاستگذاران باید به دو زمینه سیاستی معطوف شود: + بهبود شاخص شدت صنعتی شدن که نیازمند شناسایی گلوگاه های هر حوزه صنعتی برای به روز شدن و ایجاد تحول در ساخت و تولید است و بهره گیری از ظرفیتهای فناورانه موجود یا قابل انتقال. + بهبود ارتقای صادرات فناوری های پیشرفته از راه ارتقای کیفیت و استاندارد محصولات فناورانه صادراتی، شناسایی بازارهای هدف صادراتی و تمرکز بر محصولات فناورانه قابل صادرات در کنار رفع موانع اقتصادی کلان. منبع: كوتاه كننده لینك 1402/04/01 23:53:41 5.0 / 5 530 تگهای خبر: تكنولوژی , تولید , صنعت , فناوری این مطلب را می پسندید؟ (1) (0) X تازه ترین مطالب مرتبط شرکت ملی نفت ایران ۵ قرارداد و تفاهم نامه تولید بار اول امضا کرد تولید آنتی بادی های قدرتمند با تزریق یک دوز واکسن نانوذره ای ضدکرونا راهبرد وزارت علوم در تبدیل دانش و پژوهش به فناوری های صنعت ساز درمان قارچ ناخن با یک قطره نانو ساخت ایرانی نظرات بینندگان gph در مورد این مطلب لطفا شما هم در مورد این مطلب نظر دهید = ۲ بعلاوه ۵ ارسال نظر